Introductie

Ambitie is het vermogen om iets te bedenken wat er misschien nog niet is en waarmee je een verschil kunt maken. Ambitie in dit werkboek betekent dat je een bijdrage wilt leveren aan het 'oplossen' van de vier grote vraagstukken van deze tijd. Dat je een verschil wilt maken. En dat je er heilig van overtuigd bent dat jouw, dat jullie idee, dat als potentie heeft.

Ambitie is, kortom, het beantwoorden van de 'waarom-vraag'.

Dat leidt tot drie vragen:

• Aan welk probleem erger ik mij/wij ons?
• Wat zie ik/zien wij als oplossing?
• Met wie kunnen we dat aanpakken?

Wie zitten er aan tafel . . . 

• Elk programma bestaat bij de gratie van de partijen die de intentie hebben met elkaar samen te werken.
• Hier wordt uitgegaan van drie (dominante) partijen: organisaties (waaronder bedrijven), overheden en burgers (al dan niet georganiseerd).
• Partijen hebben verschillende ambities en belangen en oefenen invloed uit op strategische keuzes.
• Het is essentieel om inzicht te hebben in het krachtenveld tussen de partijen.
• Bijgaande matrix (zie bovenstaand) is een van de vele manieren om een partijen-analyse te maken.
• Door op een rijtje te zetten wie welke invloed op een programma heeft, ontstaat er een betere basis om samen te werken.

. . . en welke vorm van waardecreatie streven zij na?

• Partijen hebben verschillende ambities als het gaat om de waardecreatie die zij van een programma verwachten.
• Naast wie er 'aan tafel' zit is het dus ook relevent te analyseren welke waardecreatie zijn astreven.
• Daarbij zijn niet alle vormen van waardecreatie voor alle partijen even belangrijk.
• In bijgaande matrix (tabel 2) is dat concreet gemaakt door vijf partijen te benoemen (het kunnen er ook meer of minder zijn). 
• Geef vervolgens aan welke vorm van waardecreatie voor welke partij het meeste belang heeft.
• Deze analyse helpt om sneller het gezamenlijk ambitiedoel te benoemen. Daarmee kan steeds weer teruggegrepen worden naar 'Waarom doen we dit?'

Aanpak

We werken met een checklist. Volg die niet te strak; het gaat erom dingen niet over het hoofd te zien - niet om zaken af te vinken.

Centraal staat de vraag welk probleem je met elkaar wilt oplossen! Kijk met een 'externe' blik naar de (soms tegenstrijdige) behoeften waar jullie een oplossing voor gaan bieden.

• Wat is jullie ambitie? Formuleer een zo helder en informatief mogelijk Delfsblauw tegeltje;
• Welke waarde(n) levert jullie ambitie op? En voor wie? Wat is de aard van die waarde? Misschien handig om een lijstje te maken van de verschillende soorten van waarden en hoe ze met elkaar samenhangen;
• Hoe vormt jouw/jullie ambitie de basis voor een programma? Wat is de levensduur van dat programma? Denken jullie in maanden of jaren en zo ja wat betekent dat? Zijn jullie misschien eerder bezig met een project of pilot?;
• Hoe zit het met schaal, integraal en de impact op het systeem?;
• Wat is de mogelijk onvoorziene (positieve en negatieve) impact van jullie ambitie? Op welk vlak zou deze zich kunnen manifesteren? Kan deze zich ontwikkelen tot de 'killer app' van jullie ambitie?

Nota Bene: Het is handig om in dit stadium al na te denken over de (concrete) doelen die jullie met dit programma willen bereiken.

Stip op de horizon

Jullie zijn zelden de eerste met het idee voor jullie programma (ook al denk je dat misschien). Dus begin na een euforisch moment met in de buurt, in de regio, of (ver) daarbuiten te kijken naar gelijksoortige initiatieven. Kijk niet alleen naar geslaagde projecten, maar ook of juist naar projecten die het niet gehaald hebben. Ga er maar vanuit dat iemand je voor geweest, in het recente verleden of nog eerder.

Kijk naar wat de ambitie van die mensen was of is. En vooral: waarom waren ze wel of niet succesvol? Waren ze te vroeg? Kwam de boodschap niet over? Was de technologie er nog niet? Of was er nog geen vraag, geen markt? Liepen ze tegen allerlei regels en wetten aan? Verzamel documentatie en misschien wel het belangrijkste: ga ter plaatse kijken, als dat kan.

Als je dat gedaan hebt is het tijd voor een laatste stap. Toegegeven, het is een cliché. Maar het geeft wel aan waar je samen naar toe wilt. Wat is jullie gezamenlijke stip op de horizon? De noodzaak die je samen deelt? Wat is jullie Delfts Blauw tegeltje? Schrijf dat kort, concreet, begrijpelijk en aantrekkelijk op.

Werkblad gezamenlijke ambitie

Het adviesbureau Commoneye heeft een werkblad gemaakt voor het bepalen van gezamenlijke ambitie. Met toestemming is dat terug te vinden binnen het Transitiecanvas en op de site van Commoneye. Onderstaand zie je hier een voorbeeld van: